زمین‏‌شیمی و زمین‏‌شناسی ایزوتوپی گنبدهای آداکیتی ‏منطقة چکنه در جنوب قوچان (شمال‏‌خاوری ایران)‏

گنبد‏‏‌های نیمه آتشفشانی منطقة چکنه با ترکیب داسیت و تراکیت و سن میوسن، در 110 کیلومتری شمال‌خاوری سبزوار جای دارند و بخشی از پهنه ماگمایی شمال سبزوار- جنوب قوچان به‌شمار می‌روند. سنگ‌های سازندة این گنبدها بافت‏‏‌های گوناگونِ پورفیری، غربالی، جریانی و گلومروپورفیری دارند و از کانی‏‏‌های اصلی پلاژیوکلاز و آمفیبول ساخته شده‌اند. نمودارهای بهنجارشده و چندعنصری نسبت به ترکیب کندریت و گوشتة اولیه برای این سنگ‌ها نشان‌دهندة غنی‌شدگی نسبی این سنگ‌ها از عنصرهای خاکی نادر سبک و لیتوفیل بزرگ یون (LILEs) و تهی‌شدگی نسبی آنها از عنصرهای خاکی نادر سنگین (HREEs) و عنصرهای با شدت میدان بالا (HFSE) هستند. سرشت کالک‌آلکالن و ناهنجاری منفی آشکار در عنصرهای با شدت میدان بالا (مانند: Nb، P و Ti) و مقدار نسبت 12LaN/YbN> در این سنگ‌ها نشان‌دهندة ویژگی‏‏‌های ماگماهای مرتبط با حاشیة فعال قاره‏‏‌ای است. برپایة مقدار SiO2، نسبت بالای Sr/Y، نسبت کم Na2O/K2O، و مقدارهای کم Y، Yb، Cr و Mg#، این سنگ‌ها سرشت آداکیت‏‏‌های پرسلیس (HSA) را دارند. گمان می‏‏‌رود ماگمای سازندة این گنبدها از ذوب‌بخشی سنگ خاستگاه اکلوژیتی یا گارنت‌آمفیبولیتی حاصل از دگرگونی سنگ‌کرة اقیانوسی فرورونده نئو‏‏‌تتیس سبزوار به زیر لبه جنوبی پهنه البرز خاوری در زمان میوسن پدید آمده است. در گنبدهای آداکیتی چکنه، مقدار نسبت‏‏‌های ایزوتوپی اولیه 87Sr/86Sr برابر با 7039/0- 7043/0 و ɛNd10Ma برابر با 9/2 تا 98/4 است. این مقدارها با ویژگی‏‏‌های ایزوتوپی در ترکیب‌های آداکیتی پدیدآمده از ذوب سنگ‌کرة اقیانوسی فروروندة سنوزوییک کاملاً همخوانی دارند.